Wat is
Hoogsensitiviteit

Hoogsensitiviteit en het begrip Hoog Sensitief Persoon/ Highly Sensitive Person (HSP) zijn termen die uit de psychologie zijn voortgekomen. Carl Jung schrijft in het begin van de vorige eeuw een paper over aangeboren sensitiviteit. De term HSP werd in 1996 door de Amerikaanse psychologe Dr. Elaine N. Aron geïntroduceerd. Hoogsensitiviteit is een verfijnde waarneming van de wereld door personen die zijn uitgerust met een zwakker filter voor prikkels in de hersenen en om die reden meer dan gemiddeld geprikkeld worden. Prioritering van deze prikkels is niet of nauwelijks van toepassing en alle inkomende prikkels worden op een diep gevoelsniveau verwerkt. De kans op overbelasting van het centrale zenuwstelsel stijgt hierdoor aanzienlijk. Naar schatting is 15 tot 20% van de wereldbevolking hoogsensitief en onderverdeeld in HSS (High Sensation Seeker), introvert/ extravert en strong willed.

Door verstoringen in hun omgeving kan de intrinsieke gevoelswereld in onbalans komen. Als gevolg hiervan wordt frustratie geboren. Hierop kan men negatieve energie en frustraties ervaren en kunnen HSP zich in een hoekje gedrukt voelen waar hun potentieel niet gezien, ingezet, erkend en ontwikkeld kan worden. Door HSP te trainen en begeleiden in hun kracht zullen deze medewerkers hun verhoogde kans op ziekteverzuim omzetten in creativiteit, loyaliteit, innovatie, duurzame inzetbaarheid en voorspellend vermogen.

Het percentage HSP is gelijk onder mannen en vrouwen. Ongeveer 30% van de mensen met hoogsensitiviteit is extravert versus 66% onder alle mensen. Introversie of extraversie onderscheiden het karakter van een hoogsensitief personen. Introverte HSP zijn doorgaans meer gericht op hun innerlijke belevingswereld maar kunnen tegelijk ook High Sensation Seeker (sterk gericht op het ervaren en voelen van prikkels) zijn. Een extraverte HSP haalt juist zijn energie uit contacten met zijn sociale omgeving. Strong willed hoogsensitieve personen leven sterk volgens de regels van moraliteit. In het geval je als HSP extravert, HSS en strong willed bent, heb je een aanzienlijk vergrote kans op burn-out, depressie of overspannenheid. Deze combinatie maakt naar schatting 4% uit van alle hoogsensitieve personen. De grootse veroorzaker van ziekteverzuim zit hem in het verschil tussen vantage en rejection sensitivity. Personen die veelal rejection sensitivity ervaren zijn kandidaat voor repeterende burn-outs.

Hoogsensitiviteit is genetisch bepaald en daarmee erfelijk en resulteert in gevoeligheid voor emoties (pijn, genot) en verhoogd omgevingsbewustzijn. Een HSP heeft een minder sterk omgevingsfilter in de hersenen waardoor deze zich eerder en meer bewust is van ontwikkelingen en dynamiek in zichzelf en om zich heen. Onder andere angst en stress fungeren als stoorzenders in de waarneming wat een onbalans kan veroorzaken op meerdere niveaus in hun beleving. Hoogsensitiviteit is een eigenschap, geen diagnose en staat om die reden niet op de DSM lijst van aandoeningen.

HSP zijn empathisch sterk ontwikkeld maar dienen hun eigen tempo en flow te vinden in hun dagelijkse leven. Grenzen tussen hun eigen beleving en identiteit en die van anderen zijn dun. Dit geeft een HSP de uitdaging continue te blijven voelen wat van hen is en wat van de ander. Bewustwording van de voor- en nadelen van hoogsensitiviteit is voor een HSP van levensbelang. Door voldoende ruimte voor creativiteit, persoonlijke ontwikkeling, rust en connectie met de natuur herstelt de, veelal door onze drukke samenleving veroorzaakte, verstoorde band met zichzelf. Erkenning en acceptatie van eigen grenzen is van belang voor het vermijden van minderwaardigheidsgevoelens, schuldgevoelens, burn-out, overspannenheid en depressie.

Hoogsensitiviteit uit zich, onder de juiste omstandigheden, in het verfijnd uitwerken van informatie en het versterkt oppikken van non-verbale communicatie. HSP worden veelal omschreven als de perfecte medewerkers en het morele geweten van het bedrijf vanwege hun loyaliteit, hun altruïstische en consciëntieuze denkwijze gecombineerd met een sterk oog voor kwaliteit, eerlijkheid en een hoog inzicht in mensen en processen. Door hun versterkte omgevingsbewustzijn worden hoogsensitieve medewerkers ook wel vergeleken met rozenstruiken die van oudsher om wijngaarden geplant staan. Zoals rozenstruiken gevoeliger zijn voor bepaalde schimmels dan druivenstokken zijn HSP gevoeliger voor hun omgeving dan hun collega’s. Een verandering in stress level, sfeer, drukte of spanning zal dus als eerst door een HSP opgepikt worden die daarmee als een goed alarmsysteem fungeert voor overbelasting binnen de gehele organisatie.

Vanuit natuurstudies is bewezen dan hoogsensitieve dieren binnen een kudde verscherpte intuïtie hebben ontwikkeld om gevaar en dreiging te voorspellen. Het zijn dan ook deze dieren die door hun vooruitziende blik en alarmerende functie zijn geëvolueerd tot beschermers van de kudde. Op dezelfde wijze weten mensen met een hoogsensitieve eigenschap vaak intuïtief haarfijn aan te voelen wat een strategie, afdeling of onderneming nodig heeft om succesvol te zijn. HSP beschikken over bovengemiddeld creatief vermogen en een verscherpt inzicht op het gebied van innovatie, dynamiek en het intunen op andere mensen. Het (h)erkennen, inzetten en ontwikkelen van deze kwaliteiten zorgt ervoor dat de organisatie waarin zij werken voorop blijft lopen in de ontwikkelingen. Om deze redenen zijn HSP van onschatbare waarde voor een organisatie.

Door hun rijke innerlijke belevingswereld zien, horen en voelen HSP verbanden die gesloten blijven voor anderen. Hiervoor dienen echter wel de juiste randvoorwaarden in omgeving en cultuur aanwezig te zijn. Veel HSP zitten namelijk in een omgeving waarin zij trachten hun input te vergroten terwijl hier geen ruimte voor wordt gecreëerd. Zij verzanden in hun werk, hoe hard zij ook hun best doen. In plaats van bovengemiddelde prestaties zien zij zichzelf onder hun kunnen presteren. Omgeving en cultuur enerzijds en aansturing en management anderzijds bepalen meer dan gemiddeld de balans in de intrinsieke gevoelswereld van een HSP en daarmee hun succes en performance in de organisatie. Door de juiste aansturing en omgeving te creëren weten HSP zich te ontplooien en komen zij in hun kracht te staan. Een positieve en constructieve omgeving biedt hen de mogelijkheid om bovenmenselijk mooie dingen te creëren met hun eigen specifieke pallet aan talenten.

Er bestaat een wetenschappelijk bewezen correlatie tussen HSP en burn-out, overspannenheid en depressie. Door het identificeren, trainen en begeleiden van HSP (en het informeren en trainen van hun managers) kan dit ziekteverzuim drastisch verminderd worden. De correlatie komt voort uit het eerder genoemde zwakkere prikkelfilter in de hersenen van een HSP, waardoor meer externe prikkels binnenkomen zonder prioritering. Anderzijds reageren zij door hun rijkere gevoelswereld intenser op deze externe prikkels waardoor bijvoorbeeld veranderingen voor hen ingrijpender zijn en werken op een kantoortuin nagenoeg onmogelijk. Ze hebben meer behoefte om te leven op hun eigen tempo in hun eigen flow.